Roman Polański

~ polsko-francuski twórca filmowy, reżyser i scenarzysta, a także aktor oraz producent filmowy, pochodzenia żydowskiego
Kręcił filmy w Wielkiej Brytanii, we Francji, a także w Stanach Zjednoczonych. Zdobył renomę sprawnego twórcy kina gatunkowego za sprawą thrillerów psychologicznych Wstręt (1965), Matnia (1966), Lokator (1976), Śmierć i dziewczyna (1993) oraz Autor widmo (2010).
Sławę przyniosły mu także komediowy horror Nieustraszeni pogromcy wampirów (1967), horror Dziecko Rosemary (1969) oraz czarny kryminał Chinatown (1974). Dramat wojenny Pianista (2002) zapewnił mu Złotą Palmę na 55. MFF w Cannes oraz Oscara za najlepszą reżyserię.



Początki kariery

W 1953 zadebiutował jako aktor w epizodycznej roli „Małego” w drugiej noweli Jacek w reżyserii Konrada Nałęckiego, będącej częścią socrealistycznego filmu Trzy opowieści (1953).
Mimo że film nie był znaczący, poznał dzięki niemu dziekana łódzkiej szkoły filmowej Antoniego Bohdziewicza (kierownika artystycznego filmu) i studenta tej szkoły Andrzeja Wajdę (który miał zrealizować czwartą nowelkę, ale do tego nie doszło), a także miał możliwość przyglądać się jego powstawaniu.
Mimo to władze szkół aktorskich w Krakowie i Warszawie nie chciały go przyjąć, oficjalnie z powodu niewysokiego wzrostu i chłopięcego wyglądu, a nieoficjalnie zapewne także z powodu zuchwałości i przekory.


Pierwszym upublicznionym filmem Polańskiego była nakręcona w Gdańsku i Sopocie etiuda Dwaj ludzie z szafą (1958). Muzykę do niej skomponował Krzysztof Komeda, a w głównych rolach wystąpili Henryk Kluba i Jakub Goldberg. Polański zagrał natomiast jednego z chuliganów, atakujących w brutalny sposób pokojowo nastawionych mężczyzn dźwigających szafę.
Dzięki temu filmowi po raz pierwszy został nagrodzony na kilku festiwalach filmowych (m.in. w Brukseli, Oberhausen i San Francisco).


Filmy pełnometrażowe

W 1961, po ponownym pobycie w Paryżu, wrócił do Łodzi na prośbę Jerzego Bossaka, który powiadomił go o zgodzie na realizację Noża w wodzie (1962), po tym jak Polański przerobił scenariusz filmu przygotowywany dwa lata wcześniej.
Film kręcony był latem 1961 na Mazurach.


Nawiązawszy współpracę z producentami Michaelem Klingerem i Tonym Tenserem, Polański i Brach w siedemnaście dni napisali scenariusz do filmu Wstręt (Repulsion, 1965).
Główną rolę młodej kobiety cierpiącej na schizofrenię paranoidalną oraz lęk przed mężczyznami reżyser powierzył Catherine Deneuve. Wstręt odniósł sukces międzynarodowy i zapewnił Polańskiemu nagrodę FIPRESCI oraz Srebrnego Niedźwiedzia na Berlinale.
Jak pisał Peter Bradshaw w dzienniku „The Guardian”: „ten niezwykle odrażający, przerażająco przekonujący dreszczowiec psychologiczny jest rzadkością – strasznym filmem, w którym to kobieta popełnia zbrodnię”.